گری گشو

(Geray Goshoo)«گری گشو» آیینی است که در شب پانزدهم ماه رمضان توسط خردسالان و نوجوانان در استان بوشهر برگزار می‌شود. آیینی با پیشینه‌ای قوی در فرهنگ مردم این دیار که هنوز هم در برخی از نقاط این استان خصوصاً نواحی شمالی آن برگزار می‌شود.  روزگاری نه چندان دورتر از امروز نوجوانان هر محل منتظر رسیدن ماه رمضان بودند تا این آیین شاد را برگزار نمایند. شاید کمترین جوان امروزی را بتوان یافت که در دوره نوجوانی‌اش در این آیین شرکت نکرده باشد.
واژه «گری» شکسته شده «گره» و واژه «گشو» بومی شده کلمه «گشایش» است؛ بنابراین «گری گشو» یعنی «گره گشایی». به روایت دهخدا «گره گشایی عبارت است از آسان شدن کار، گشوده شدن گره است.»
در چرایی نام این آیین گفته‌اند، به سبب این که برخی از دشمنان پیغمبر اسلام به دلیل مرگ همه پسرانش او را بلاعقب می‌خواندند، در شبی که حضرت امام حسن مجتبی(ع) دیده به جهان گشود مسلمین جشنی برپا کردند به خاطر برآورده شدن آمال و آرزویشان. در واقع آن‌ها معتقد بودند خداوند گرهی را گشوده است؛ و به همین سبب این آیین «گره گشایی» نام گرفت که بومی شده آن در گویش بوشهری شده است «گری گشو».

 
برگزارکنندگان این آیین خردسالان و نوجوانان هستند. در هر محل تعدادی از نوجوانان گروهی برای خود تشکیل می‌دهند. تعداد این گروه‌ها در هر محل متفاوت است. معمولا در هر گروه حداقل پنج  و حداکثر دوازده نفر عضو هستند که در دست هرکدام از آن‌ها کیسه‌ای است. این گروه‌‌ها در شب پانزدهم ماه رمضان بعد از افطار در کوچه پس کوچه‌ها هروله کنان راه می‌افتند و با هم شعر می‌خوانند:
گری گشو  سرت بشو پی آرد و جو
و مدام این شعر را تکرار می‌کنند و در حیاط‌ها دق الباب می‌کنند و پشت در، در حالی که این شعر را می‌خوانند منتظر صاحب‌خانه می‌مانند. معمولا زنان از چند روز قبل با درست کردن تخمه‌های محلی (تخمه بو داده) و گندم برشته، خود را آماده این آیین کرده‌اند.آن‌ها با شنیدن صدای گری گشو در حیاط را به روی بچه‌ها می‌گشایند و در کیسه هرکدام از اعضای گروه مقداری تخمه بو داده، گندم برشته و شیرینی جات می‌ریزند. وقتی همه اعضا گروه عیدی خود را دریافت کردند با خوانش شعری در وصف دارا بودن صاحب خانه از او تشکر می‌کنند و به سمت خانه‌ای دیگر حرکت می‌کنند. آن‌ها این شعر را می‌خوانند:
خونه گچی پر همه چی
و مدام آن را تکرار می‌کنند.
اما گاه دیده می‌شود برخی از خانه‌ها از این گروه‌ها استقبال نمی‌کنند؛ برخی در را باز می‌کنند و به آن‌ها می‌گویند که چیزی تهیه نکرده‌ایم که به شما بدهیم. برخی دیگر نیز برای اذیت و آزار آن‌ها، آب رویشان می‌پاشند. اما شرکت کنندگان در جواب خانه‌هایی که به هر دلیل از آن‌ها استقبال نمی‌کنند می‌خوانند:
خونه شلی    پر گی گلی
و یا:
خونه گدا   هیچی ندا
و یا در برخی از نقاط دیگر می‌خوانند:
خونتون دراز آبو      پر گی گراز آبو
هر گروه پس از طی طریق در محله خود، گوشه‌ای در کنار هم می‌نشینند و کیسه‌های خود را که پر از شیرینی ‌و تخمه‌های محلی است با هم قیاس می‌کنند و اتفاقات و حوادث تلخ و شیرینی را که در طول مسیر برایشان رخ داده مرور می‌کنند.
«گری گشو» در شب تولد امام حسن مجتبی(ع)، شب پانزدهم ماه رمضان برگزار می‌شود.

منبع : مقاله نگاهی به آیین‌های رمضان در بوشهر

جهانشیر یاراحمدی

   در سال های اخیر به لحاظ ارتباط نزدیک فرهنگی مردم شاه عبدالله با اهالی بندردیلم این رسم و آیین  در روستای شاه عبدالله نیز اجرا می شود.